Wystawy
Koreańskie maski - Twarze skrywające duszę Koreańczyków
Koreańskie maski – twarze skrywające duszę Koreańczyków Do opisu koreańskich emocji często używa się pojęcia han – uczucie smutku. Jednak wraz z ponownym pojawieniem na świecie dynamicznej siły kultury koreańskiej, jaką jest K-pop, koreańskie filmy i seriale, zwrócono uwagę na uczucie heung (czyt. hyng) – uczucie radości i przyjemności kontrastujące z han. Jak wynika z najstarszych zapisów historycznych o mieszkańcach Półwyspu Koreańskiego (Księga Wei - Zapiski o ludach Wschodu w chińskiej Kronice Trzech Królestw z III w. n.e.), od początku kształtowania swojej tożsamości narodowej Koreańczycy byli znani jako naród o pogodnej kulturze, który na co dzień lubił śpiewać i tańczyć . Dziedzictwem kulturowym, które najpełniej wyraża koreańskie heung, jest właśnie talchum (czyt. talczum) – tańce w maskach. Wyraz ten powstał z połączenia rdzennie koreańskich słów - tal oznaczającego maskę oraz chum oznaczającego taniec. Tańce w maskach to tradycyjna koreańska forma złożonej sztuki widowiskowej, która łączy w sobie taniec, teatr i muzykę. Podobnie jak przedstawienia maskowe w różnych innych zakątkach świata, również talchum niesie ze sobą znaczenie rytualne – odpędza złe moce, jest rodzajem modlitwy o urodzaj na polu i przy połowie ryb. Talchum zawiera w sobie wiele komiczych, humorystycznych elementów charakterystycznych dla kultury koreańskiej. Tańce maskowe były formą sztuki cieszącą się popularnością wśród najniższych warstw społeczeństwa i swego rodzaju platformą, kiedy można było ulżyć cierpieniom codziennego życia za pomocą humoru - satyry i kpin z absurdów ówczesnej struktury społecznej opartej na hierarchii klasowej, a także poprzez brutalnie szczere obnażanie dwulicowości władzy. Na otwartej przestrzeni, gdzie nie ma granicy między widownią a sceną artyści (wykonawcy) aktywnie zachęcają publiczność do swobodnego wyrażania aprobaty bądź krytyki pokazywanych treści i razem z widzami tworzą przedstawienie. Taka opowieść o konfliktach i sprzecznościach nie kończy się jednak tragedią. Na końcu wszyscy bohaterowie przedstawienia tańczą razem, a historia kończy się pojednaniem. Co więcej, przedstawienie często przekształca się w wspólną, radosną zabawę zarówno widzów jak i wykonawców. Komitet UNESCO ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego zwrócił uwagę na te właśnie cechy koreańskich przedstawień w maskach i wysoko ocenił fakt, że przesłanie o powszechnej równości oraz krytyka podziału klasowego społeczeństwa są aktulane również i dziś. Z tych właśnie powodów talchum - taniec dramatyczny z maskami został wpisany na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Spośród trzydziestu masek prezentowanych na wystawie dwadzieścia dziewięć – z wyjątkiem maski Bangsanshi – to dzieła wykonane na wzór masek używanych w tradycyjnych tańcach z maskami. Wyjątkowe cechy charakterystyczne koreańskich masek dokładnie odzwierciedlają poczucie humoru Koreańczyków skrywane w tańcach maskowych, które są dwudziestym drugim wpisem Republiki Korei na na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Z wyjątkiem niektórych wykorzystywanych do odpędzania złych duchów lub używanych do modlitw większość masek nie przedstawia boskich postaci z mitów ani bohaterów z koreańskiej historii czy legend. Maski ukazują głównie bezimienne postacie z codziennego życia. Wychodzący poza konwencję dowcip pełny satyry wykrzywia twarze masek w dziwaczne kształty, co samo w sobie stanowi już kpinę z obiektów krytyki, na przykład osób sprawujących władzę. Jednak można tu znaleźć także artyzm koreańskiego poczucia humoru, który przekształca twarze masek w groteskowe, komiczne formy, zamiast je wykrzywiać w odpychający widza sposób. Tańce maskowe, podczas których za pomocą śmiechu pokonuje się cierpienia życia codziennego, które dają przestrzeń, by wszystkie skonfliktowane postacie łączyły się we wspólnym tańcu z widzami, jest reprezentatywnym dziedzictwem kultury koreańskiej pokazującym w pełni uczucie heung. Wystawa ta jest doskonałą okazją do zobaczenia prawdziwej twarzy Koreańczyków i poznania skrawka koreańskiej duszy poprzez maski z tańców maskowych. Ponadto wszystkie prezentowane dzieła zostały zrobione z wykorzystaniem tradycyjnego koreańskiego papieru hanji co nadaje im głębszego znaczenia. Nawet najstarszy zachowany na świecie druk drzeworytniczny „Mugujeonggwang Wielka Sutra Dharani o Nieskalanym i Czystym Świetle”, którego powstanie datuje się na 742 r. n. e. został wykonany na hanji, co dowodzi, że papier ten jest ceniony na całym świecie za trwałość i właściwości konserwujące, wynikające z jego unikalnej przepuszczalności powietrza. Z tych właśnie powodów włoski Narodowy Instytut Konserwacji i Restauracji Archiwów i Książek (ICPAL) wykorzystał hanji w procesie renowacji pięciu dóbr kultury narodowej w 2016 i 2018 roku, a od 2016 roku również Muzeum Luwr we Francji importuje i wykorzystuje koreański papier do renowacji swoich dzieł sztuki. Ze względu na te cechy hanji jest powszechnie stosowany w oknach tradycyjnych koreańskich domów. Oprócz trwałości papier ten ma zdolność regulowania przepływu światła, powietrza, a nawet wilgotności, dzięki czemu wewnątrz pomieszczeń panują komfortowe warunki. Na wystawie prezentowane są koreańskie maski, które zostały wykonane z hanji wykorzystując niezwykły jego atrybut, jaką jest zdolność do delikatnego przepuszczania światła, a to jeszcze bardziej podkreśla wyjątkowe kolory masek. 1. Uczucie han jest często tłumaczone po prostu jako smutek, ale han to nie jest chwilowe żal, lecz jest to wyjątowy dla Koreańczyków stan emocjonalny, będący złożonym połączeniem smutku, gniewu, poczucia niesprawiedliwości i żalu. Uczucie han przez długi czas nie znajduje ukojenia. 2. Maska Bangsanshi używana podczas rytuałów pogrzebowych lub obrzędów mających na celu odpędzenie demona zarazy. Nie nosi się jej na twarzy, ma bardzo duży rozmiar (zachowana do dziś drewniana maska o wymiarach: 72 cm wysokości i 76,5 cm szerokości). Umieszczano ją na samym przedzie konduktu pogrzebowego, gdzie pełniła rolę odstraszającą duchy. Charakterystyczne dla tej maski jest to, że posiadała dwie pary oczu, choć w tradycji ludowej częściej używano masek typu Gi z dwojgiem oczu. 3. Hanji (韓紙: znak chiński 韓 oznacza Korea, znak 紙 oznacza papier) to papier wytwarzany z drzew morwy tradycyjnymi koreańskimi metodami. 4. Teskt kanonu buddyjskiego. 5. Istituto Centrale per la Patologia degli Archivi e del Libro *Okres wystawy i godziny otwarcia: https://pl.korean-culture.org/pl/986/board/738/read/139191